Povodom  130 godina rođenja jednog od najvećih srpskih pisaca Miloša Crnjanskog, u okviru ovogodišnjeg programa kulturne manifestacije “Višnjićevi dani” organizovan je okrugli sto o književnom djelu jednog od najvećih srpskih pisaca dvadesetog vijeka. O prozi i poeziji, te o esejima, člancima i intervjuima Miloša Crnjanskog govorili su profesori Ranko Popović iz Banjaluke, Suzana Bunčić i Cvijetin Ristanović iz Bijeljine, a u radu okruglog stola učestvovali su i studenti bijeljinskog Pegdagoškog fakulteta – Univerziteta Istočno Sarajevo.

Ranko Popović, redovni profesor Filološkog fakulteta u Banjaluci istakao je da je Miloš Crnjanski jedan od najvećih pisaca srpskog jezika.

“Crnjanski je živ da življi ne može biti”

 “Moja fascinacija životom i djelom Miloša Crnjanskog svela bi se na život čovjeka lutalice, seobnika, emigranta. Čudna je to sudbina u kojoj je trebalo izdržati i dati ono što je on dao. Kada se osvrnemo na istorijat njegovih najvećih djela, tu, prije svega, mislim na “Roman o Londonu”, lako je moglo da se desi da srpska književnost ostane bez tog romana, što je danas gotovo nezamislivo, ali, uistinu, nakon Drugog svjetskog rata, te prve poratne 1946. godine, Crnjanski je vrlo temeljito i često razmišljao o samoubistvu. Sve ono što je dao svom junaku, Rjepinu, ruskom knezu, pogotovo kada je u pitanju način njegovog samoubistva, je ono što je smišljao za sebe. Velikom našom srećom junak tog velikog romana je otišao, ali Crnjanski nije. Dok je pisao “Lament nad Beogradom”, dok je pisao “Roman o Londonu”, sigurno je bio uvjeren da se nikada više neće vratiti u Srbiju. Vratio se, sticajem čudnih okolnosti, 1965. godine, stigao da poživi još čitavu jednu deceniju, za to vrijeme sredio svoje rukopise i zaokružio opus koji danas predstavlja veliko blago srpske kulture i srpske književnosti. Na svu sreću danas postoji i zadužbina sa njegovim imenom, dobijamo kritička izdanja njegovih djela, tako da je Crnjanski danas, zahvaljujući  “Zadužbini Miloša Crnjanskog”, ali, prije svega čitaocima, živ da življi ne može biti”, istakao je profesor Popović.

Najveći pisac poslije Andrića

Suzana Bunčić, docent na Pedagoškom fakulteta univerziteta u Istočnom Sarajevu i predsjednik Društva nastavnika srpskog jezika i književnosti Republike Srpske istakla je da mnogi danas smatraju da je Crnjanski najveći pisac, poslije Ive Andrića, na našim prostorima.

“Ono što ostaje kao neka sjenka nad djelom Crnjanskog je činjenica da je on manje istraživan od Andrića. Tu je riječ o esejima i memoarima Miloša Crnjanskog. Srpska književna kritika najviše pažnje posvetila je njegovoj prozi, “Hiperborejcima” i “Romanu o Londonu”, kao i njegovoj poeziji, dok su druga njegova djela pala u zaborav. Nova čitanja dozvoljavaju da se ta djela danas tumače na drugačiji način. Moja tema govori o “Embahadama” Miloša Crnjanskog, o djelu koje je posljednje objavljeno, tek nakon piščeve smrti, u 1983. godini prvi put, te o “Omami”, najnovijem  romanu našeg savremenog pisca Slobodana Vladušića. Crnjanski se u romanu “Omama” pojavljuje kao književni junak , dok se u “Embahadama” pojavljuje kao narativni subjekt koji svjedoči o svom boravku, kao atašea za kulturu, pri Kraljevstvu SHS u Berlinu 1928/29. godine”, istakla je Suzana Bunčić.

Značaj eseja Miloša Crnjanskog

Profesor doktor Cvijetin Ristić govorio je o esejima Miloša Crnjanskog , istakavši da je o njima do sada najmanje pisano.

“Nemam objašnjenje zašto je to tako, ali, vjerovatno su druga njegova djela književnim kritičarima bila interesantnija. Tek 1966. godine u “Sabranim djelima Miloša Crnjanskog”, koja su priredili Roksanda Njeguš i Stevan Raičković , našla se i knjiga posvećena esejima.  Crnjanski je tada bio živ i obavljene su konsultacije o tome šta da se uključi u tu desetu knjigu eseja. Eseji na jedan slobodniji način interpretiraju književna djela. Kasnije su se tri knjige, eseja, članaka, intervjua, razgovora i polemika našli u njegovim sabranim djelima”, istakao je profesor cvijetin Ristanović.

 Bijeljina.com