Ornamenti na vaskršnjim jajima

17.04.2023. - Društvo

Drugi je dan Vaskrsa, najradosnijeg  dana u svekolikom hrišćanstvu. Vaskrs se smatra  praznikom nad praznicima, te je i po raznovrsnosti običaja, vezanih za ovaj praznik, jedan od najzanimljivijih za istraživače i etnologe.

Radmila Kajmaković, etnolog, koja je u periodu od 1967. do 1970. godine, dakle prije više od pola vijeka, obavila ozbiljan terensko – istraživački rad u Semberiji, dobro se upoznala sa glavnim etničkim karakteristikiama stanovništva Semberije, proučavajući život i narodne običaje, porijeklo stanovništva, naselja i arhitekturu, narodnu privredu, ishranu, nošnje, društveni život, običaje, vjerovanja i narodna predanja.

Istražujući i opisujući običaje vezane za Vaskrs, Radmila Kajmaković je zapisala da na Lazarev dan idu Lazarice, jedna djevojčica Lazarka, koja igra, jedna žena koja pjeva i muškarac koji svira. Lazarice su u to vrijeme bili Karavlasi, dolazili su pred svaku kuću, pjevali i igrali:

“Ova kuća bogata

Ima dosta dukata.

Okreni se, Lazare,

Domaćinu za zdravlje”.

Domaćica je Lazarice darovala jajima, slaninom, grahom i brašnom.

 “Na Veliki četvrtak šarala su se jaja za Vaskrs. Jaja su šarana voskom i “šaraljkom”, napravljenom od komadića lima ili perom za pisanje. Šare izvedene perom tanje su i ljepše.

Ornamenti su uglavnom stilizovanicvjetovi, rjeđe geometrijski motivi. Drugi način šaranja jaja je da se koncem uveže cvijet ili list za jaje, te ga tek tada boje. Šare, na oba načina šarane, nakon bojenja ostaju bijele. Na Veliki petak ujutru, prije izlaska sunca, ili uveče po njegovom zalasku, boje se jaja, i to najviše crvenom bojom.  Jaja su bojena i u ljusci od crvenog luka, mlječikom, šljivovom korom, rujikom. Prvo obojeno jaje čuva se u sanduku po nekoliko godina. Iznosi se pred gradobitne oblake “radi vremena”.

Na Vaskrs se bojena jaja daju muškarcima, djeci i prosjacima.

Na Mali Vaskrs (nedjelju dana poslije Vaskrsa) ponovo se boje jaja”, navela je u svom istraživanju Radmila Kajmaković.

Bijeljina.com