Prvi prijavljeni jugoslovenski pronalazak, registrovan 1921. kao pantent broj 1. u tadašnjoj Upravi za zaštitu industrijske svojine Kraljevine SHS bio je – ni manje ni više nego – “Stroj za pečenje rakije” kazandžije Milana Jovanovića iz Novog Sada!

Riječ je o prenesenom mađarskom patentu, koji je njegov tvorac najprije 1909. zaštitio u tadašnjoj Austrougarskoj. Činjenica da je rakijski kazan prvi prijavljeni pronalazak u tadašnjoj Upravi za zaštitu industrijske svojine Kraljevine SHS za sociologe predstavlja simboličan dokaz da je ovo piće veliki sociološki i istorijski fenomen kako za Srbe, tako i za druge narode iz bivše Jugoslavije.

Pročitajte još nekoliko zanimljivih istorijskih činjenica vezanih za rakiju…

– U srednjem vijeku dominantno piće kod Srba bilo je vino, ali ga je pila uglavnom vlastela koja je jedina posjedovala uslove i znanje za njegovu proizvodnju. Ipak, rakija je među širim slojevima stanovništva bila neka vrsta porodičnog srebra i ušteđevine. Zbog turbulentne istorije Srbi nisu imali mogućnost da štede u dijamantima, zlatu i dragocenostima, već su morali da iz prirode izvuku nešto čija se vrijednost neće umanjivati već vremenom rasti. To je bila upravo rakija, kao roba koja se ne kvari. U srpskom narodu je dugo važila izreka da su ‘krava i rakija posljednje što se prodaje’ jer je njihova prodaja ukazivala na ozbiljne finansijske probleme porodice, piše Politika.

– Od 18. vijeka rakija postaje dominantna u Srbiji. Slave, svadbe, ispraćaji, sahrane, rođenja bez rakije nisu mogli više da prođu. A od 19. vijeka njena proizvodnja počinje tehnološki da se razvija. Do kraja tog vijeka Srbija je svoju rakiju slala na međunarodne izložbe u Pariz, Brisel i druge evropske gradove, gdje je osvajala najviša priznanja za kvalitet.

– U 19. i 20. vijeku i rakija dobija klasni status, pa tako meka šljivovica slovi za piće nižih klasa. To je piće od 25 stepeni alkohola dobijeno jednostrukom destilacijom. Siromašan sloj je pije iz čokanja, po cijeli dan, i ona je često bila zamjena za vodu. S druge strane, vremenom se izdvaja i takozvana ‘gazdina rakija’, koju je spravljalo krupno seljaštvo i koja je dobijana dvostrukom destilacijom, da bi potom nekoliko godina odležala u buretu. Za njeno pravljenje moralo se dosta toga baciti, kako bi se odvojio prvenac i patočna ulja, a u kacu se ubacivalo samo voće koje biste i sami pojeli, bez trulih ili zelenih plodova. Dakle, morali ste da budete spremni na određeni trošak kako biste dobili najbolju rakiju, koja se pije iz degustacionih čaša kako bi mogla da se pomiriše i da se osjeti.

– Poslije Drugog svjetskog rata, umjesto ekonomije oslonjene na krupno seljaštvo, razvijaju se kombinati i industrijski pogoni, što je dvojako uticalo na status ovog pića. Pozitivna posljedica industrijalizacije je to što je država dosta ulagala u školovanje tehnologa i hemičara, a kombinati su proizvodili ogromne količine rakije koja je postala bitan segment tržišta i izvoza. Pojavile su se i pojedine izvanredne vrste industrijske rakije. Ali, budući da su kombinati kupovali od seljaka meku ili ljutu rakiju kao poluproizvod, od kojeg su primjenom tehnologije pravili kvalitetnu rakiju, seljaci su vremenom shvatili da će kakav god poluproizvod da naprave, moći da ga prodaju kombinatima. Zato su počeli da peku rakiju od šećera i šećerne repe i da je tako praktično falsifikuju, šo je dovelo do pojave rakije lošijeg kvaliteta.

– Rakija danas opstaje na malim, porodičnim destilerijama, a problem predstavlja nelegalna konkurencija, odnosno ljudi koji proizvode rakiju mahom od šećera, po garažama i kadama…

Izvor: Mondo