Srpska pravoslavna crkvena opština Čajniče osudila je ponašanje Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika BiH u vezi sa restauracijom “Čajničkog jevanđelja”.

U dopisu Komisiji navedeno je da se radi o pogrešnom tumačenju nastojanja Srpske prvoslavne crkve da sačuva svoje najvrijednije ugrožene relikvije od nestanka putem stručne restauracije, među kojima je Čajničko jevanđelje.

Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika BiH protumačila je to kao pokušaj “otuđivanja” dobra, što je teška optužba i uvreda upućena na račun SPC, navodi se u dopisu Srpske pravoslavne crkvene opštine Čajniče upućenom ovoj komisiji.

Na sastanku Komisije u avgustu, pri prezentaciji prijedloga Izmjene odluke “Graditeljska cjelina – Crkva Vaznesenja Hristovog i Crkva Uspenja presvete Bogorodice u Čajniču sa pokretnim dobrima”, a kasnije i institucionalno, od strane dva člana Komisije, SPC je insinuirano optužena za nelegalne radnje u vezi sa očuvanjem svojih vrijednih relikvija.

One su u vlasništvu Srpske pravoslavne crkvene opštine Čajniče i čuvaju se u crkvi Uspenja Presvete Bogorodice, navodi se u dopisu u koji je Srna imala uvid.

Crkvena opština Čajniče izražava duboko negodovanje zbog ovakvog postupanja članova Komisije iz Federacije BiH Faruka Kapidžića i Zorana Mikulića, kao i njihovog odnosa prema SPC, koja je vlasnik pokretnih dobara koja su obuhvaćena izmjenom Odluke.

U dopisu se posebno ističe činjenica da SPC postoji 800 godina na tlu istorijske BiH i da je više od 500 godina čuvar jedinog rukopisnog jevanđelja koje je sačuvano tamo gdje je i nastalo – kroz liturgijski život Srpske pravoslavne crkve.

“Zahvaljujući kontinuiranoj liturgijskoj upotrebi i predaji iz ruke u ruku, kroz vijekove u SPC, kao i zahvaljujući vjerujućem srpskom pravoslavnom narodu koji ga je vijekovima štitno od zala, očuvao i predavao budućim vjerujućim generacijama, i u najtežim vremenima i opasnostima, SPC predstavlja najstariju instituciju zaštite ovog kulturnog dobra na prostoru savremene BiH.

Od Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika, kao institucije, tražimo da se tako i postavi prema SPC – bez insinuacija i neosnovanih optužbi”, ističe se u dopisu.

Članovi Crkvene opštine ukazali su da bi naziv dobra u izmjenama Odluke komisije trebalo da se ispravi, budući da je naziv crkve pogrešan, kao i da su svi predmeti proglašeni pokretnim dobrima u postojećim Odlukama čajničke crkve bogoslužni predmeti koji se koriste u liturgijskoj službi SPC.

“Ikona Presvete Bogorodica Perivlepte sa Hristom i Sveti Jovan Krstitelj `Čajnička Krasnica` je mjesto hodočašća isključivo pravoslavnih vjernika, koji joj pristupaju po običajima Srpske pravoslavne crkve.

Duhovna i liturgijska vrijednost pokretnih dobara, ikone Krasnice i Čajničkog jevanđelja, a i drugih predmeta obuhvaćenih Odlukom za vjerujući srpski pravoslavni narod i njegovu Crkvu, iznad je materijalne vrijednosti, te vas molimo da sa takvim stavom i pristupite naučnoj obradi ovih dobara Srpske pravoslavne crkve”, navodi se u dopisu.

Takođe je ukazano da je Čajničko jevanđelje /15. vijek/ srednjovjekovna crkvenoslovenska rukopisna knjiga starijeg tipa nastala na tlu savremene istočne BiH – Republike Srpske za bogoslužbene potrebe u SPC.

“U opisu Čajničkog jevanđelja u postojećoj odluci, na koji iznosimo prigovor, stoje navodi koji ozbiljno pozivaju na sadržaj Jevanđelja u kontekstu jeresi, što je SPC jedna od najozbiljnijih upućenih uvreda, odnosno osporavanje njenog identiteta, istorije i uloge u nastanku i čuvanju pravovjernosti i kulture srpskog naroda istorijske BiH”, navode u Crkvenoj opštini Čajniča.

Uz napomenu da je ova rukopisna knjiga u potpunosti pravoslavna, u Crkvenoj opštini pojašnjavaju da se njena odrednica kao “bosanska” odnosi na teritoriju na kojoj je nastala, ali ne i na pripadnost drugoj “crkvi”.

“Tražimo da se uklone svi netačni opisi i jeretična tumačenja ove rukopisne knjige, prevashodno one da pripada `bosanskoj provenijenciji`. U nauku je ova liturgijska knjiga uvedena 1900. godine, kao `rukopis srpske redakcije` i više puta naučnim radovima potvrđena kao rukopis srpske recenzije”, navodi se u dopisu.

Iz Crkvene opštine traže da se u Odluku uvrste sve naučne činjenice, odnosno istraživački rezultati eminentnih srpskih naučnika /filologa, teologa, paleografa i drugih/ koja nisu uvrštena u aktuelnu odluku, sem u dijelu fizičkog opisa dobra, kao i naučni pristup koji podrazumijeva objektivnost u iznošenju tumačenja činjenica.

“Ono što smo iznijeli stručnom kadru kao važnu sugestiju pri posjeti lokalitetu u Čajniču jeste činjenica da se vrlo rano u Crkvi oko ovoga spomenika formirala dragocjena srpska rukopisna i štampana zbirka koja u crkvi postoji i danas i s kojom Jevanđelje čini nedjeljivu cjelinu, zbog čega je nelogično ovo dobro izdvojiti na kolekcije i proglasiti ga samostalnim nacionalnim spomenikom”, navodi se u dopisu.

Stav Crkvene opštine je da dobro – Čajničko jevanđelje mora biti uvršteno u Odluku o zaštiti nepokretnog dobra same Crkve i svih ostalih pokretnih dobara koji pripadaju Crkvi i čine zajedničku cjelinu, a pod jednom odlukom.

Tako će cijela zbirka dobara, ali i rukopisnih knjiga nastalih oko Čajničkog jevanđelja biti zaštićena istim mjerama čuvanja, a Srpskoj pravoslavnoj crkvi biće omogućeno lakše upravljanje ovim svojim resursom, pojasnili su u dopisu.

SPC, dodaje se, ne raspolaže podacima da je u vrijeme donošenja Odluke o proglašenu pokretnog dobra – Čajničko jevanđelje koje se čuva u Muzeju crkvi Uspenja Bogorodice i Crkve Vaznesenja Hristovog u Čajniču, 2013. godine, izvršen uvid u stanje rukopisa Jevanđelja, niti je SPC dostavila mišljenje u vidu stava vlasnika, na čemu se temelji proglašenje nacionalnim spomenikom.

“Pristup najvrijednijim predmetima u čajničkoj riznici je ograničen na uski krug upravitelja i vlasnika dobra, kontrolisano je rukovanje istim, pa u sumnju dovodimo i mogućnost pristupa stručnog kadra Komisije ovoj rukopisnoj knjizi u 2013. godini. Molimo vas da nam dostavite podatke o danu kada je izvršen uvid u rukopis Čajničkog jevanđelja”, stoji u dopisu.

Takođe se traži pažljivo izražavanje i ophođenje sa uvažavanjem prema najsvetijem hodočasničkom mjestu pravoslavnih vjernika u savremenoj BiH, kako bi se izbjegle povrede vjerskih osjećanja.

“Saglasni smo da Čajničko jevanđelje treba biti zaštićeno kao nacionalni spomenik BiH u jednoj sveobuhvatnoj odluci uz sva druga pokretna dobra Crkve i samu Crkvu Presvete Bogorodice u Čajniču, ali jedino i isključivo ukoliko se njegove vrijednosti pripadnosti liturgijskom istočnohrišćanskom pravoslavnom obrascu ne negiraju i ne pripisuju, naučno neutemeljeno, jeretičkim srednjovjekovnim religijama.

Ukoliko se negira njegova pripadnost SPC i srednjovjekovnom istočnohrišćanskom pravoslavnom obrascu, njegovu duhovnu i vjersku vrijednost za pravoslavne hrišćanske vjernike moraćemo staviti ispred interesa svih naroda BiH, povući saglasnost i tražiti od Komisije da povuče odluku o proglašenju Čajničkog jevanđelja nacionalnim spomenikom BiH i ukine mu ovaj status”, poručuje se u dopisu.

Ovim dopisom iz Crkvene opštine izrazili su žaljenje zbog prethodnog i aktuelnog djelovanja pojedinog kadra i članova Komisije u pogrešnom i uvredljivom pravcu.

Takođe iskazana je duboka povrijeđenost vjerskih osjećanja, ali i nada u uspostavljanje neutralnosti, objektivnosti, međupoštovanja, saradnje sa institucijom kojoj Srpska pravoslavna crkvena opština Čajniča, kao organizaciona jedinica SPC, želi da bude partner u zaštiti vrijednih pokretnih i nepokretnih dobara.

izvor:Srna/Nezavisne/FOTO: Erma Ramić Kunić/N1