Srednjovijekovna srpska istorija i dan danas se čuva u selu Borač koje se nalazi u srcu Šumadije. Iz ravne Gruže diže se veličanstveni krš na kom se nalaze ostaci starog grada u koji su se Srbi sklanjali od neprijatelja.

Pojedini istoričari kažu da je tada Borač imao više stanovnika nego London, a tokom vijekova u njemu su živjeli carevi, kraljevi i vlastelini. Prema arheološkim istraživanjima grad je star oko dvije hiljade godina, a Srbi su ga podigli na rimskim temeljima.

“Izgradnji ovog grada i njegovoj slavi najviše je doprineo Stefan Lazarević, koji je ovde sa Dubrovčanima potpisao sporazum o slobodnoj trgovini. Grad je bio podeljen na tri dela, gornji za vlastelu, srednji za tadašnje činovnike i vojsku i donji za stanovništvo”, rekao je za RINU Mladen Novaković, vjeroučitelj i dobar poznavalac istorije sela Borač.

“Legenda kaže da je bilo toliko kuća da je mačka mogla preskakati sa krova na krov od krša pa sve do donje Gruže dokle se i prostirao”, kaže on.
Srpsko selo na karti svijeta

Oko ovog slavnog srpskog grada otimale su se tadašnje velike sile. Bio je vojno – strateško uporište, a zbog geografskog položaja dugo je važio za neosvojivu tvrđavu. Koliko je bio značajan govori i činjenica da ga je jedan mletački kartograf ucrtao i u mapu svijeta.

“Sa svojom nadmorskom visinom preko 500 metara bio je dominatna tačka u celom ovom kraju. Prema predanju i ime je dobio po izuzetnom borbenom duhu lokalnog stanovništva. Ne samo da je bio vojni, već i duhovni i trgovinski centar. Ovde se proizvodilo žito, vuna, trgovalo stokom, ali i pisale crkvene knjige”, kaže Mladen.

“U samom Borču tada je postojalo dva manastira i devet crkava. U centru sela i dan danas je očuvana ona najstarija, iz 1359. godine koja je prepoznatljiva po svom autentičnom ikonopisu, jer su kroz sredinu oslikani Sveti ratnici, koji predstavljaju simbol ovdašnjih meštana”, dodao je.

Jedinstveno groblje na Balkanu

Ispred crkve, na stazi koja vodi do vrha Boračkog krša nalazi se groblje koje je po obiliku i broju spomenika jedinstveno na Balkanu. To je još jedan dokaz da je Borač nekada bio pun ljudi.

“Groblje obuhvata prostor oko pola hektara, a na njemu se uzdiže nekoliko stotina spomenika, stećci zvani “kapačari” zbog svog jedinstvenog vrha. Kamen je nabavljan u majdanima Boračkog krša, a gradili su ih vešti lokalni majstori”, rekao je vjeroučitelj iz ovog šumadijskog sela.

“Iako je vrijeme odnijelo svoj danak, jasno se može vidjeti da su svi ti spomenici nekada davno prvobitno bili napravljeni u jakim bojama, što je verovatno bila fascinantna slika. Na spomenicima se mogu videti i određena obeležja, ako je sahranjen drvoseča onda sekira, ako je vojnik onda šajkača”, objasnio je.

Iako je dugo odolijevao neprijatelju, Borač je pao pod Turcima 1438. godine, a iako su ga osvojili grad nisu koristili.

Danas su na tom mjestu ostale samo ruševine koje govore o slavnoj prošlosti i velikim borbama koje su vođene na ovom području. Borački krš proglašen je za Spomenik prirode i pod zaštitom je države.

Godišnje ga obiđe na hiljade ljudi koji su fascinirani specifičnim stijenama vulkanskog porijekla, ali i bogatom istorijom ovog kraja.

Izvor:RINA/Agencije/FOTO:Informer/RINA