Mamila uzdahe od Skadarlije do pariske „Olimpije“

08.03.2023. - Izbor urednika

Nevjerovatno, ali istinito, Sofka Nikolić Vasiljević(1907 -1982) čuvena kraljica sevdaha i beogradske Skadarlije, pjevačica srpskih narodnih pjesama i serenada, prva je žena na ovim našim prostorima koja je ponijela titulu najtiražnije pjevačice Evrope i bila dobitnica „ Zlatne potkovice“ u Parizu. Druga je umjetnica, uopšte, po broju prodatih ploča, poslije italijanskog tenora Enrika Karuza. Snimila je više od 100 gramofonskih ploča sa više od 200 pjesama. Najpoznatije su joj pjesme: „Cojle, Manojle“, „Kolika je Jahorina planina“, „Kad bi znala, dilber Stano“, „Zone, mori Zone“… Na vrhuncu slave povukla se u tugovanje nakon smrti sedamnaestogodišnje kćerke Marice – Mariole, koja je 1939. godine umrla od tuberkuloze. Nakon 30 godina tugovanja prvi put je ponovo zapjevala u emisiji reditelja Čedomira Masure, 1969. godine.

Sofka Nikolić na Skadarliji se družila sa Branislavom Nušićem, Tinom Ujevićem, Radetom Draincem, Gustavom Krklecom, Ćorovićem i drugim velikim imenima i pjesnicima toga doba. U Mostaru je pjevala Šantićevu „Eminu“ i dok je pjevala ovu pjesmu, Šantiću su suze navirale na oči. Gazde su plaćale dukatima, da bi mogli piti vino iz njene cipelice. Radio Beograd je po prvi put u svojoj istoriji počeo uživo prenositi njene nastupe. Prvi takav prenos realizovan je 11. decembra 1929. godine, kada je pjevala u kafani „Kragujevac“. Kažu da su ti prenosi bili slušaniji nego nastupi fudbalske reprezentacije toga vremena.

Osim što je pjevala po kafanama Mostara, sarajeva i beograda, nastupala je i u svim velikim evropskim metropolama toga doba, Berlinu, Beču, Sofiji, Pragu, Budimpešti, Parizu, Madridu. Londonu, Rimu. Nastupala je i po Americi, gdje se sprijateljila sa čuvenom Džozefinom Beker.

Iako rođena u mačvanskom selu Tabanovići kod Šapca, posljednje godine života provela je u Bijeljini, slavna i usamljena. Sahranjena je pored kćerke Mariole (Marice), na Gradskom groblju Pučile. U Bijeljini je dobila i svoju ulicu.

Sofka je u svoje vrijeme bila svojevrsno muzičko čudo. Teško je danas zamisliti, u 21. vijeku, da neko ko pjeva tradicionalnu narodnu muziku na ovim našim prostorima, može postati evropska i svjetska senzacija. Možda bi se uz njeno ime još jedino mogao svrstati Šaban Bajramović, svjetski poznati muzičar, interpretator romske muzike.

Sofka je 1923. godine, kada je imala  samo 19 godina, u Berlinu snimila svoju prvu ploču, na kojoj su bile dvije pjesme: “Kolika je Jahorina planina” i “Kad bi znala, dilber Stano”. Za tu ploču dobila je najveće evropsko priznanje –  “Zlatnu potkovicu”. Kasnije se to zvalo “Zlatna ploča”, zajedno sa velikim Karuzom. Drugu ploču snimila je dvije godine kasnije u Parizu, gdje je i pjevala, iz noći u noć, puna tri mjeseca.Do 1939. godine snimila je ukupno stotinu ploča i bila prva žena koja je proglašena za najtiražnijeg pjevača.Evrope. U to vrijeme samo je Enriko Karuzo prodao više ploča od nje. On je bio operska senzacija, pjevao je muziku koju je cio svijet razumio, a Sofka je pjevala naše narodne pjesme, dotle nepoznate u svijetu. Sofka je uistinu bila muzičko čudo kakvo se  rijetko javlja na ovim našim balkanskim prostorima.

Bijeljina.com