Crvene stijene na Romaniji prije nekoliko dana Vlada RS je zvanično uvrstila u kategoriju spomenika prirode. Ovo mjesto ne samo da pruža mnogobrojne sadržaje ljubiteljima planinarenja, nego iza sebe ima značajnu istorijsku pozadinu.

Planina Romanija se nalazi se 10 kilometara istočno od Sarajeva. Prostire se u luku jugozapadno od Sokoca i graniči sa Jahorinom na jugu i Ozrenom na sjeveru. Opjevana u mnogim rodoljubivim pjesmama, pomenuta u kultnim filmovima, danas predstavlja prirodno blago. Pored netaknute prirode, nepreglednih šumskih kompleksa, četinarskih šuma, šetališta, vazduha nezagađenog industrijom, priroda je ovu planinu obogatila mnogim ljekovitim biljkama i divljim životinjama.

Najviši vrh Romanije je Veliki Lupoglav sa nadmorskom visinom od 1.652 metra. Na zapadnoj strani Romanije su Crvene stijene, koje su dio karakterističih stjenovitih barijera čiji pojedini dijelovi nose imena Ravna stijena, Orlova stijena, Crna stijena, Đeva i Velika stijena.

Na Crvenim stijenama nalazi se stanište sokolova, a po njima je nazvana via ferrata (alpinistička staza) “Sokolov put”, otvorena 2020. godine uz mnogobrojne vidikovce, upotpunjuje užitak ljubiteljima planinarenja i prirode.

Jedna od prvih asocijacija na Romaniju je Novakova pećina, koja ime nosi po čuvenom hajduku Starini Novaku, a koji je vodeći neumoljivu borbu protiv Turaka u 16. vijeku, zajedno sa svojom družinom koristio ovu lokaciju kao sklonište.

U blizini pećine nalaze se Carske vode – važan kulturno-istorijski spomenik. Sastoji se od četiri korita i osam kamenih oluka. Česma je izgrađena pored starog “Carigradskog puta”, nekada dijela najvažnije saobraćajne rute Otomanskog carstva. Tim putem često su prolazili brojni karavani, koji su bili na meti hajduka kojima je planina služila kao sklonište. Legenda kaže da su ljudi nekad vjerovali da voda sa romanijskih izvora “podmlađuje”.

Nakon hajduka, davne 1942. godine preko romanijskih puteva povlačili su se partizani. Taj istorijski period ovjekoviječen je fotografijom Josipa Broza Tita i njegovog najbližeg saradnika Ive Lole Ribara ispred Bogovićke pećine na Romaniji.

Na ovoj planini je vječni počinak pronašla i Olga Dedijer, doktorica i učesnica Narodnooslobodilačke borbe. Ranjena je na Milinkladama, tokom bitke na Sutjesci i podlegla ranama 20. juna 1943. godine, a njen grob se nalazi nedaleko od Crvenih stijena.

Crvene stijene odlukom Vlade RS 9. februara proglašene su za spomenik prirode, kojom se ovo područje stavlja pod zaštitu radi očuvanja reprezentativnih i atraktivnih geomorfoloških i pejzažnih obilježja zapadnog oboda planine Romanije.

Spomenik prirode zvaničnog naziva “Crvene stijene” prostire se na području opština Pale i Sokolac, u ukupnoj površini od 15,1 hektara. Upravljanje Spomenikom povjereno je “Šumama Republike Srpske”, Šumskom gazdinstvu “Jahorina” Pale i Šumskom gazdinstvu “Romanija” Sokolac.

Ovom odlukom Spomenik prirode “Crvene stijene” postalo je jedno od 34 zaštićena područja u Srpskoj.

Izvor: MONDO/Foto: TO Sokolac