Najsjeverniji grad na svijetu, udaljeni ruski rudarski grad Norilsk ima jezivu prošlost, a zbog klimatskih uslova pod potpunim je mrakom dva mjeseca u godini. U ovom mjestu u regionu Krasnojarsk u Sibiru, na istoku Rusije živi više od 170.000. Sam grad je udaljen nešto manje od 4.506 kilometara od Moskve i više od 1.500 kilometara sjeverno od regionalnog glavnog grada Krasnojarska.

Do ovog grada nema puteva, a jedini način da se dođe ili napusti je teretna željeznička linija koja prolazi kroz grad i izlazi iz njega, a lučki grad Dudinka udaljen 64 kilometra pruža put do grada morskim putem, iako je zimi zaleđen. Grad je toliko odsječen od sveta da se mještani kada napuste grad šale da “odlaze na kopno”.

Norilsk je dobio odgovarajuću internet vezu tek 2017. godine dok je do tada ovaj grad oslanjao na sumnjivu satelitsku vezu. Moderna priča o Norilsku počinje početkom 20. vijeka kada je geolog otkrio bogata nalazišta nikla, bakra i kobalta u podnožju planine Putorana, gdje se nalaze najveća nalazištima nikl-bakar-paladijuma na planeti.

Godine 1936. SSSR je počeo da gradi ogroman kompleks za ekstrakciju u planinama koristeći oko 500.000 prinudnih radnika iz obližnjeg Gulaga. Tokom perioda od 20 godina, radili su u oštrom arktičkom permafrostu, a 18.000 je umrlo u užasnim uslovima. Danas petina svjetskog nikla dolazi iz Norilska, a više od polovine globalnog paladijuma, metala koji se koristi u automobilskim izduvnim gasovima i nakitu.

Skoro svi u Norilsku danas imaju vezu sa fabrikom nikla, ili su direktno zaposleni u “Norilsk Nickel” ili rade za jednu od mnogih kompanija koje se posluju kao podizvođači za nju. Međutim, takav ekonomski razvoj imao je veliku cijenu i Norilsk je danas najzagađeniji grad u Rusiji i jedan od deset najzagađenijih gradova na planeti.

Svake godine fabrika nikla ispumpava više od dva miliona tona toksičnog gasa, uključujući sumpor-dioksid, azotne okside, ugljenik, fenole i još mnogo toga. Oko jedan procenat ukupnih globalnih emisija sumpor dioksida dolazi iz ovog grada. Vazduh je toliko zagađen da mnogi ljudi kopaju površinsko zemljište zbog čađi jer sadrži dragocene minerale. Ovo zagađenje uzrokuje kisele kiše koje ubijaju mnoga okolna stabla, i imaju tragične posljedice za stanovnike Norilska. Tako je očekivani životni vijek ljudi u ovom gradu samo 59 godina, deset godina kraće od ruskog prosjeka. Stopa obolijevanja od raka u gradu je takođe dvostruko veća nego u ostatku Rusije.

Zdravstvena studija je pokazala da su stope bolesti krvi kod djece 44 odsto veće u Norilsku u poređenju sa prosječnim djetetom u Sibiru, dok su stope oboljenja nervnog sistema 38 odsto veće, a bolesti kostiju i mišića za 28 odsto su više od nacionalnog prosjeka.

zvor: Mondo/ Foto: YOUTUBE/SCREENSHOT/THE ATLANTIC