Srpska pravoslavna crkvai vjernici petog dana jula slaveSvetog sveštenomučenika Jevsevija, episkopa samosatskog.

Jevsevije je bio veliki izobličitelj arijanstva. Kada se upraznio presto antiohijski, njegovim zalaganjem bio je izabran Meletije za patrijarha, Meletije, veliko svetilo crkve, koji se po smrti udostojio velike pohvale od strane svetog Jovana Zlatousta.

Međutim, arijanci su brzo izgnali Meletija iz Antiohije. Kada je umro zli sin Konstantinov, Konstancije, zacario se jedan gori od njega, Julijan Odstupnik.

U vrijeme kada je Julijan gonio hrišćane,sveti Jevsevije skinuo je sa sebe svešteničke rase, a obukao se u vojničko odijelo i kao vojnik obilazio gonjene crkvepo Siriji, Finikiji i Palestini, svuda utvrđujući vjeru pravoslavnu i postavljajući potrebne jereje i đakone i ostale klirike, a ponegdje i episkope.

Kada je Julijan poginuo Jevsevije je posavjetovao Meletija i sazvao sabor u Antiohiji 361. godine, na kome je bilo dvadeset sedam arhijereja, na kome se još jednom osudila arijanska jeres, a proglasila pravoslavna vjera onako kako je bila izražena na Prvom vaseljenskom saboru. Pored Meletija i Jevsevija na ovom Saboru naročito je padao u oči sveti Pelagije Laodikijski, čuveni devstvenik i podvižnik. Taj sabor je bio u vrijeme blagočestivog cara Joviniana. Ali ovaj car je ubrzo umro, a zacario se zli Valent, s kojim je opet nastupilo gonjenje pravoslavaca. Sveti Meletije bio je prognan u Jermeniju, Jevsevije u Trakiju, a Pelagije u Arabiju.

Poslije Valenta zacario se car Gracijan, koji je dao slobodu crkvi a zatočene arhijereje povratio na njihova mjesta. Tako su se vratili Meletije u Antohiju, Jevsevije u Samosat, a Pelagije u Laodikiju. U to vrijeme mnoge eparhije i parohije bile su bez sveštenika pa je Jevsevije revnosno hitao da nađe i narodu da zakonite pastire. Ali kada je on došao sa izabranim episkopom Marinom u grad Dolihin, da bi novog arhijereja ustoličio i jeres arijevsku, koja je u tom gradu bila silna, izobličio,neki fanatički jeretik bacio je s krova ćeramidu na Jevsevijevu glavu i ranio ga opasno, od te rane ovaj veliki revnitelj pravoslavlja, svetitelj i mučenik, je umro, da vječno živi u rajskom blaženstvu. Postradao je 379. godine.

Tropar (glas 4):

“Bio si nasljednik apostola prestolom i zajedničar duhom, bogonadahnuto dijelo si našao u viđenju duhovnog uzrastanja: Zbog toga siuzdizao riječ istine i radi vjere si do krvi postradao, sveštenomučeniče Jevsevije: moli Hrista Boga da spase duše naše.”

Izvor: Srpskainfo