“Copernicus”, evropska satelitska mreža za posmatranje Zemlje, najveći je ovakav sistem na svijetu i koristi se za šest ključnih oblasti: posmatranje Zemljine atmosfere, mora i okeana, Zemlje, klimatskih promjena, bezbjednosti i nadgledanje kriznih situacija.

Iako dosta građana BiH nije čulo za ovaj sistem, ili, ako su i čuli, ne znaju koliko je on bitan za pitanja koja se odnose na procjene rizika od vremenskih nepogoda poput poplava.

Na primjer, prilikom poplava u području Jablanice ovaj sistem je bio aktiviran i pomogao je vlastima BiH da koordinišu odgovor, ali i EU da procijeni situaciju i pošalje pomoć na teren.

Već početkom oktobra prošle godine zahvaljujući “Copernicusu” Služba za vanredne situacije, koja djeluje u okviru “Copernicusa”, upozorila je da u ovom području postoji opasnost od poplava zbog obilnih padavina prethodnih dana. Četvrtog oktobra sistem je registrovao prve znakove katastrofe, a istog dana je Ministarstvo bezbjednosti BiH aktiviralo Službu za brzi odgovor “Copernicusa”.

Dva dana kasnije, sateliti “Copernicusa” su analizom snimaka utvrdili da je pogođeno 0,13 hektara površine, a dva dana kasnije obuhvaćeno je bilo ukupno oko 20 hektara površine pogođene poplavama. Narednih dana sistem je prikupio sva moguća obavještenja, koja je proslijedio nadležnim organima.

Kako su nam rekli u Delegaciji EU, Služba za upravljanje hitnim situacijama igra ključnu ulogu u pružanju upozorenja, procjena rizika i geoprostornih informacija izvedenih iz satelitskih snimaka za podršku menadžerima u kriznim situacijama, organima civilne zaštite i humanitarnoj pomoći, koji se bave svjetskim katastrofama.

“EMS, kojim direktno upravlja Evropska komisija, dostavlja pravovremene informacije prije, tokom i nakon krize, pomažući u oporavku, smanjenju rizika od katastrofa i aktivnostima pripravnosti. Usluga se sastoji od dvije glavne komponente: sistema ranog upozoravanja i EMS usluge mapiranja. Sistemi ranog upozoravanja uključuju Evropski sistem informisanja o poplavama (EFAS) za praćenje i predviđanje poplava u Evropi, kao i Evropski informacioni sistem o šumskim požarima (EFFIS) za praćenje šumskih požara i njihovih ekoloških uticaja. U toku su i napori da se uspostave sistemi na globalnom nivou, kao što su Globalni sistem informisanja o poplavama (GloFAS) i Globalni informacioni sistem o šumskim požarima (GWIS). EMS usluga mapiranja pruža geoprostorne informacije putem brzog mapiranja za trenutni odgovor na hitne slučajeve i mapiranja rizika i oporavka za aktivnosti prevencije, analize rizika i oporavka. EMS je besplatna usluga dostupna ovlaštenim korisnicima i daje prioritet potrebama i interesima EU u odgovoru na krize unutar EU i van nje”, pojašnjavaju oni.

Za razliku od mnogih drugih sličnih sistema, osim što je najveći, “Copernicus” svoje podatke nudi bez bilo kakve naknade, a mogu ih koristiti poljoprivrednici, istraživači, novinari, pa čak i dizajneri aplikacija za internet. Obično se traže fotografije visoke rezolucije, podaci o flori i fauni na globalnom nivou, ciklusi klima i oseka te drugi slični podaci.

Svake godine objavljuju se desetine hiljada naučnih radova koji u svojim analizama koriste informacije koje su dobili kroz ovaj sistem.

Posljednji put BiH je ovaj sistem aktivirala u martu ove godine, kada su nadležne službe zbog poplava u području Posavine zatražile raspoložive podatke.

Inače, s obzirom na to da su i ovih dana u BiH prisutne velike padavine, na internet stranici “Copernicusa” može se vidjeti da postoji umjeren rizik od poplava u nekoliko područja BiH, da je rizik u porastu i da je najrizičniji period narednih nekoliko dana, nakon čega se ponovo očekuje smanjenje rizika.

Izvor: Nezavisne / Autor: Dejan Šajinović / Foto: European space agency